Caca Bey

Caca Bey Biyografisi

Bilim adamı ve devlet adamı olan Caca Bey, 1271-1272 senelerinde Kırşehir ’ Caca Bey Medresesi ’ni yaptırdı. Türkçe eğitim veren devrin fakültesi gözüyle bakılan bu binada astronomi araştırmaları yapılıyor, matematik, fizik, kimya gibi mevzularda eğitim veriyordu.

Caca Bey, 1240 senesinde Kırşehir, İskilip ’de Anadolu Selçuklu Devleti yarıyılında IV. Kılıç Arslan zamanında Ceceli aşiretinin beyi olan Emir Bahaddin Caca ’nın oğlu olarak doğmuştur. Hakikat ve bütün ismi Cacaoğlu Nureddin Cebrail ’dir.

Genç yaşında aklını göstererek üstün hizmetlerde bulunan Caca Bey, kısa zamanda büyükler arasına karıştı. 1273 senesinde karşılaştığı Mevlana, yazdığı mektupta onu methetmiş, başarısını patent etmiştir. Aralarındaki birçok görüşmede de bu mevzuyu dile getirmiştir. İdare işlerinde Türkçe konuşan, emirleri ve devlet yazışmalarında Türkçe yazan Caca Bey, kendi yönetinde olan Hacı Bektaşi Veli ile de 1270 senesinde ilgilenmiş, onu himaye etmiştir.

Anadolu Selçuklu Devleti ’nin son senelerinde kumpas bozulduğu için şehirler valiler, beyler, emirlikler ile idareniyordu. Eskişehir Emiri olarak görülen Caca Bey, bir müddet Tokat ’ta kaldıktan sonra Kırşehir ’e bey olmuştur.

Kırşehir Beyi iken, Emirhor olan Eseddedin Başkaldırıyı ’nı bastırdı. Elbistan Savaşı ’na katıldı. Orada Mısır Memlük Sultanı Baybars ’a tutsak düştü. Baybars bütün tutsakları serbest bırakınca Caca Bey Şam ’dan Kırşehir ’e döndü. Bir hükümdar gibi Kırşehir ’de karar süren Caca Bey ’in namı, kısa vakitte her tarafa dağıldı.

Anadolu ’da bir çok hayır müesseseyi yaptıran Caca Bey, Eskişehir ’de bir cami ve bir han yaptırmış, 17 cami ve zaviyeyi de onarıma almıştır. Erzurum, Eskişehir, Tokat, Kayseri, Konya da birçok köprü, cami, medrese, hayır müesseseleri ve günümüze kadar kalan abideler yaptırılmıştır.

Kırşehir ’de bu gün bir mimari abide olarak yükselen Caca Bey Medresesi ’ni de Caca Bey 1271-1272 senelerinde yaptırmıştır. Yapı daha sonra camiye çevrilmiştir. Timur İmparatorluğu 4. sultanı Türk bilim adamı Uluğ Bey ’in Batı Türkistan ’da kurduğu medrese ne ise, Caca Bey ’in kurduğu bu bilim merkezi de aynı derecede ehemmiyete sahiptir. Birkaç defa onarılmış olup, minaresindeki mavi çiniler sebebiyle ulus arasında cıncıklı camii ismi ile anılmaktadır. Medrese kesme taştan yapılmış olup kare tasarılıdır.

Devrin fakültesi gözüyle bakılan bu binada Türkçe eğitimi veriyordu. Arapça ve Acem dili ile de yapıtları vardır. Ayrıca İslam Hukuku ile felsefe ve tasavvuf dersleri de öğretiliyordu. Yarıyılında astronomi yüksek mektebi olarak hizmet vermiştir. Kubbesi sarih ve altında bir kuyunun bulunduğu Cacabey Medresesi ’nde kuyuya yansıyan yıldızlar araştırılır, bunlar üzerinde araştırmalar yapılırdı. Bundan anlaşıldığına göre, bu medrese o yarıyıllarda astronomi araştırmaları yapılıyor, matematik, fizik, kimya gibi mevzularda eğitim veriyordu. O yarıyılın Üniversitesi idi.

Caca Bey, 1301 senesinde Kırşehir ’e saldıran Bizanslılar ile Ankara ’da ortamında savaşırken 61 yaşına can vermiştir. Naaşı Kırşehir ’e getirilerek 1272 ’de yaptırdığı medresenin yanındaki türbeye defnedildi.