Carl Linnaeus

Carl Linnaeus Biyografisi

Carl Linnaeus, İsveçli biyolog, hekim ve fizikçidir. Biyoloji ve botanikte sınıflandırma temelini getirmiş, bütün canlıları bir cetvelde göstermiştir. Onun bu metodu, bugün de kullanılmaktadır.

Carl Linnaeus, 23 Mayıs 1707 tarihinde Råshult, Älmhult Municipality, İsveç ’de Luteryen bir papazın oğlu olarak doğmuştur. 1727 senesinde Lund Üniversitesine başladı. 1735 senesinde Hollanda‘ya gitti. Hollanda’da Harderwijk Üniversitesinde tıp hekimi unvanını aldı ve üç yıl kaldı.

Lappland ve Dalecarlia ’ya seyahatler yaptı, bitki misalleri topladı ve aynı zamanda o bölgelerde yaşayan insanların adet ve ananeleriyle alakalı balakalar edindi. Daha sonraki seyahatinde ileride eşi olacak bayanla karşılaştı. Carl Linnaeus, tıp hekimi olmak istiyordu, fakat o yarıyılda İsveç’te böyle bir derece yoktu. Linnee gelecekteki kayınpederinin parasal desteğiyle 1735 senesinde Hollanda’ya gitti ve orada birkaç hafta içinde bu dereceyi aldı. Daha sonra Amsterdam‘a ve Leiden‘a gitti. Birçok bilim adamı ve bilimle ilgilenen şahısla tanıştı.

Carl Linnaeus, 1735 senesinde ‘Systema Naturae ’ isimli yapıtını yazdı ve bu yapıtıyla şana kavuştu. On iki baskıdan oluşan yapıtın son baskısında hayvanların ilke olarak birer makine olduklarını kabul etmiş bulunmaktaydı. Hatta geçmiş ve modern bilim adamlarını da askeri rütbelerle sınıflandırmış ve bu arada kendine general rütbesini uygun görmüştü. Bunun ardından üç senede Hollanda’da işverenlerin takviyesinde birbirini takip eden şahane yapıtlar yayınladı. Gittiği her yerde bitki toplar, gördüğü her şeyi anekdot ederdi.

Memleketini özleyen Carl Linnaeus, evine dönmeden evvel İngiltere ve Fransa‘yı ziyaret etti. Linnee, İsveç’e, Avrupa’da şöhret kazanmış olarak döndü. 1741’e kadar Stokholm‘da hekim olarak efor koşullar altında çalıştı. 1741’de Uppsala Üniversitesi‘ne tıp ve bitki bilim profesörü oldu ve can verinceye kadar bu görevini sürdürdü. Stokholm’deyken bilim yüksekokulunun kurulmasında görev aldı.

1737 senesinde yayınladığı Genera Plantarum Bitki Türleri isimli eserinde bitkileri çiçek yapılarına göre tür seviyesinde tavsif etmiştir.

Carl Linnaeus 1753 senesinde derlediği Species Plantarum Bitki Cinsleri kitabında 6 bin kadar bitki cinsine ikili adlandırma sistemini uyguladı. 1757’de kendisine asalet ayrıcalığı verildi ve Carl von Linné diye anılmaya başlandı.

Carl Linnaeus, bitki ve hayvanlarda ikili adlandırmayı başlatmıştır. Bu sistemde Latince veya Yunanca bir addan sonra özel bir ikinci ad gelmektedir. Bitkiler için yaptığı sınıflandırma ile o güne kadar tarif edilemeyen bazı bitkiler, kolaylıkla tarif edilebildi. Bitki ve hayvanları, iç bünyelerinin benzerliğine göre tür tür gruplandırdı. Botanik ve zoolojide bugün de kısmen kullanılan taksonomiyi adlandırmayı başlattı.

Bunlardan başka, Linnaeus ilaçlar üzerinde, İsveç ırk bilimi ve coğrafyası üzerinde de çalışmaları bulunmaktadır. İsveç’in büyümemiş bölgelerini dolaşmış ve gördüklerini anlatmıştır.

Linnaeus, her cinsin iki latince sözcükten oluşan bir birim ile adlandırılmasını önermiş ve bu kullanımda ısrar etmiştir. Bu iki sözcüklük yapının ilk sözcüğü o yaşam formunun ait olduğu türün adıdır. İkinci kelime ise o türün farklı cinslerini belirtmek için kullanılan ve cinsin genel özelliklerine bağlı olarak seçilmiş bağımsız bir kelimedir. Bu yaklaşım şimdi kullanılan iki sözcüklük adlandırma için bir temel teşkil etmiştir. Bu iki sözcüklük adlar cinslere ait bilimsel adlar veya cinslerin sistematik adlarıdır. Cinslerin ayırt edilmesini daha da kolaylaştırmak için üç sözcüklük adlandırma kullanılmaktadır. Bilimsel isimlerin Doğru yazılması için; tür adları büyük harfle başlamalı, cins adları küçük harfle başlamalı ve yazar adı ve yayın anekdotu ilave edilmelidir.

Carl Linnaeus’dan evvel, bazen bir belirleyici sıfat kapsayan bazen ise değişik birçok sözcükten oluşan bir adlandırma kullanılıyordu. Bilim adamları aynı cins için değişik adlarda kullanabiliyorlardı. Bu adlandırma bilim dünyasında birçok karmaşıklığa neden oldu. Carl Linnaeus’un sistemi bitki ve hayvan cinslerine verilen bu değişik adlandırmaları bir standarta ve kolay anlaşılan bir şekle kavuşturdu. Carl Linnaeus sistemini tür, ekip, sınıf gruplarını ilave ederek daha da geliştirdi ve ölüm etti.

Linnaeus insan’ın ten rengine göre ayırt ettiği dört farklı ırk belirledi. Onu izleyen biyologlar da fiziksel özellikleri temel alan ırk grupları üstünde çalıştılar. Ne var ki, bu cins sınıflandırmaların bilimsel ve kesin olmadığı daha sonra anlaşıldı.

Carl Linnaeus, minerallerin yer altında büyüyen canlı maddeler olduğunu düşünüyordu. Linnaeus’un kütüphane ve koleksiyonları bir Londralı tabip olan J. E. Smith tarafından satın alındı.

Carl Linnaeus, Epilepsi Elisabeth Moræa ile evlendi. Elisabeth Christina von Linné, Sophia von Linné, Lovisa von Linné isimlerinde 3 kızı ve Carl Linnaeus the Younger, Johannes von Linné isimlerinde 2 oğlu olmuştur.

Carl Linnaeus, 10 Ocak 1778 tarihinde Uppsala, İsveç ’de 71 yaşına can vermiştir.

Kitapları :
1735 – Systema Naturae
1737 – Genera Plantarum Bitki Türleri
1751 – Philosophia Botanica
1753 – Species Plantarum Bitki Cinsleri