I. Mehmet

I. Mehmet Biyografisi

Beşinci Osmanlı padişahı. Erdem sahibi kişilere verilen Çelebi ünvanını almış olan I. Mehmet, kardeşlerinin isyanlarını bastırarak, hükümdar olmuştur. Yeni kurulmuş olan Osmanlı Devleti‘nin fiilen ayrılınmasına sebep olan Fetret Dönemi‘nden sonra tahta çıkmıştır. Bu sebeple I. Mehmet için “İkinci kurucu” da denmektedir. Ankara Savaşı‘ndan sonra kaybedilen yerleri yeniden Osmanlı topraklarına katmış, padişahlığı döneminde birçok medrese, imaret ve türbe yaptırmıştır. Bursa’daki Yeşilcami medresesi, Edirne‘deki Eski Cami ve Amasya‘daki Şehzade Türbesi bunlardan birkaçıdır.
1389 senesinde Edirne’de dünyaya geldi. Yıldırım Bayezid‘in ve Devlet Hatun‘un oğluydu. Bursa Sarayı‘nda eğitim aldı. 1391 senesinde henüz 12 yaşındayken Amasya Sancakbeyi olan I. Mehmet, 1402‘de Ankara Savaşı’na da katıldı. Savaşın kaybedilmesi üzerine Timur ve ordusu, her yeri yağmalayarak ve yakıp devirerek Anadolu ’dan çekilmişti. Bayezid’in oğulları arasında padişahlık tartışmaları da bu yarıyılda başladı ve Süleyman Çelebi Edirne ’de; Çelebi Mehmet Amasya ’da ve İsa Çelebi Balıkesir ve Bursa yöresinde hükümdarlığını ilân etti. I. Mehmet, Canik, Tokat, Niksar ve Sivas yörelerini ele geçirdikten sonra Süleyman Çelebi Bizans İmparatoru Manuel Paleologos‘la İstanbul Antlaşması‘nı imzaladı. Uyuşmaya göre, Ege sahil bölgesi ile Varna ’ya kadar uzanan Karadeniz sahil bölgesi Bizans İmparatoru ’na bırakıldı. Çelebi Mehmet, Bursa yöresinde bulunan kardeşi İsa’ya haber gönderip Anadolu’yu aralarında bölüşmeyi önerdi ancak İsa Çelebi kabul etmedi. İki kardeş arasında başlayan çatışmalar savaşa dönüştü ve Çelebi Mehmet Ulubat‘ta kardeşini mağlup etti.

Ulubat Savaşı sonrasında Bursa ve Balıkesir bölgesini ele geçiren Çelebi Mehmet, Bursa’da hükümdarlığını ilan etti. Ancak Süleyman Çelebi’nin kuvvetleriyle birlikte Bursa ’ya gelmesi ve şehri ele geçirmesi uzun sürmeyecekti. Bir müddet sonra Aydınoğlu, Menteşe ve Germiyan beylerini egemenliği altına alan Çelebi Mehmet gidişatını iyice güçlendirmişti. İsa Çelebi’nin öldürülmesinden sonra Anadolu’da yalnız kalan I. Mehmet, Süleyman Çelebi için tehdit unsuruydu. Bu surattan 1405‘te Edirne’den Anadolu’ya geçti. I. Mehmet, ağabeyinin Edirne’ye geri dönmesini sağlamak emeliyle 1409 senesinde Musa Çelebi’yi Rumeli‘ye gönderdi. Bunun üzerine Edirne’deki hakimiyetini kaybetmemek için Rumeli’ye geri dönen Süleyman Çelebi’nin yokluğundan istifade eden I. Mehmet Bursa’ya girerek yönetimi yeniden ele geçirdi. Edirne’de hükümdarlığını ilan eden kardeşi Musa’yı Balçıklı Derbent‘deki savaşta mağlup eden ve can verdirten I. Mehmet tahta çıkarak 1402–1413 seneleri arasında süren Fetret Devri‘ne son vermiş oldu.

1414 senesinde Karamanoğlu beyliği tarafından kışkırtılan Aydınoğlu Cüneyt Bey isyan çıkardı. Ancak üzerine asker yollayan I. Mehmet’deri bağışlama dilemesine karşın Aydın, Osmanlı topraklarına katıldı. Bir sene sonra çıktığı Karaman seferinde Konya‘yı ele geçiren I. Mehmet, Karamanoğlu Mehmet Bey’le yaptığı uyuşma neticesinde Akşehir ve Ilgın‘ı arkadaşı Germiyanoğlu Yakup Bey’e verdi.

Çelebi Mehmet, bu faaliyetlerden sonra yeniden Rumeli’ye yöneldi ve Osmanlılara karşı düşmanca tavırlar sergileyen Eflak Beyliği‘nin üzerine gitti. Bunun neticesinde da Eflaklılar vergiye bağlandı. 1416 senesinde ise babası Yıldırım Bayezid zamanında kurulan fakat pek güçlü olmayan deniz kuvvetlerini güçlendirdi. O yarıyılda ayrıca Venediklilerle ilk deniz savaşları yapıldı.

I. Mehmet Anadolu ve Rumeli’deki birliği sağladı ancak iki önemli isyanla uğraşmak zorunda kalacaktı. Bunlardan biri 1420‘de Torlak Kemal ve Börklüce Mustafa gibi yakın dostlarıyla birlikte İznik‘te kurduğu, İslam dinine ters bir tarikatla Anadolu ve Rumeli’de fikirlerini yaymaya başlayan Şeyh Bedrettin‘di. İzmir ve Manisa‘da ayaklanan Şeyh Bedrettin ve dostları I. Mehmet tarafını tutturtuldu ve ayaklanma bastırıldı.

İkinci isyan, I. Mehmet’in kardeşi Mustafa Çelebi tarafından çıkarıldı. Saltanat iddiasında bulunan ve Osmanlı tahtında hak iddia eden Mustafa Çelebi bu düşünceleri suratından Sahte Mustafa olarak adlandırılıyordu. Ancak ayaklanması başarılı olmayınca Bizans’a sığındı ve I. Mehmet onu para karşılığında hapsettirdi.

1420’de I. Mehmet Bursa’da Yeşilcami’yi yaptırdı ve Ankara Savaşı’ndan sonra Bizans’a geçen Hereke, Gebze, Darıca, Kartal ve Pendik‘i yeniden Osmanlı topraklarına kattı.

I. Mehmet 1421 senesinde Gelibolu üzerinden Edirne’ye geldiğinde rahatsızlandı. Felç geçiren Çelebi, Limni adasında esir olan kardeşi Mustafa Çelebi’nin kendisinin yerine tahta geçmesini istemiyordu. Bu surattan şayet can verecek olursa oğlu Murat Amasya’dan gelene kadar vefatının gizli yakalanmasını vasiyet etti. Ancak I. Mehmet, 26 Mayıs 1421 tarihinde yaşama gözlerini yumdu. Vefatı büyük bir dikkatle gizlendi ancak Bizanslı Leontarius 40 gün sonra Mehmet’in can verdiği haberini aldı. Böylece sultanın vefatı Murat’ın Bursa’ya gelişine kadar gizlenmiş oldu.

Bursa’daki Yeşil Türbe’ye defnedilen I. Mehmet’deri sonra tahta oğlu II. Murat geçti.

I. Mehmet, azimli, sabırlı ve erdemli kişiliğiyle tanınıyordu. Hükümdarlığı boyunca tebaasına her zaman hakla yanaşmıştı ve saygı uyandırıyordu.