Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Suriye ile sınırı bulunan Şanlıurfa, geniş düzlüklerden oluşan bereketli topraklar üzerinde yer alıyor. Göbeklitepe’nin keşfiyle birlikte tarihi geçmişi günümüzden 12 bin yıl önceye uzanan Urfa, inanç, kültür ve gastronomi turizmi için büyük potansiyele sahip. Vatandaşlar Şanlıurfa‘nın gezilecek yerlerini merak ediyorlar. Peki Şanlıurfa’da nereler gezilmeli? İşte Urfa’da gezilmesi gereken yerler!
1. BALIKLIGÖL
İbrahim Peygamber’in ateşe atıldığında düştüğü yer olarak bilinen, Urfa’nın simgesi Balıklıgöl, Aynzeliha ve Halil-ür Rahman göllerinden oluşuyor. Kutsal olduğuna inanılan balıkları ve çevrelerindeki tarihi eserler ile Balıklıgöl, Şanlıurfa’ya gelen herkesin mutlaka uğradığı bir yer.
Yönlendirmeleri takip ederek Şanlıurfa Kalesi’nin bulunduğu Dambak Tepesi’ne çıkın. Parktaki merdivenleri tırmanıp Çift Mağara’yı görün.
2. URFA KALESİ
MÖ 10 bin yıllarına uzanan zengin bir tarihi geçmişe sahip Dambak Tepesi’nde bulunan Urfa Kalesi, İbrahim Peygamber’in ateşe atıldığı tepe olarak biliniyor. Kale üzerindeki iki taş sütunun Hz. İbrahim’in ateşe atılmasında mancınık olarak kullanıldığı rivayet ediliyor.
Romalılar tarafından kurulmuş olan Urfa Kalesi ile çevresinde kutsal sayılan iki mağara da önemli ziyaret yerleri. Birincisi Hz. İbrahim’in doğduğu ve beyaz bir ceylan tarafından beslendiği, diğeri de annesi Zeliha’ya ait olduğuna inanılan bu mağaralar kutsal kabul ediliyor. Kale, Balıklıgöl’ü de gören hoş bir şehir manzarasına sahip.
3. ESKİ ŞEHİR MERKEZİ
Balıklıgöl’ün dış kapısından itibaren Tarihî Hanlar bölgesi başlıyor. Bölge ve Şanlıurfa kültürünü yansıtan Şanlıurfa eski şehir merkezi, yerel atmosferi sonuna kadar hissedebileceğiniz bir bölge. Osmanlı döneminden kalan yapılar, eski ticaret merkezi olan Gümrük Han civarında. Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde Gümrük Hanı, yetmiş Hanı olarak anmış.
Urfa’nın ticaret merkezi Kapalı Çarşı’nın etrafında gelişen bölge, gün boyu hareketin bitmediği, restoran, kafe, tarihi ve turistik yapıların bulunduğu ticaret ve turizm merkezi.
4. SİPAHİ PAZARI
Balıklıgöl’ün çevresinde yer alan Sipahi Pazarı, geleneksel halı ve kilim üretiminin yapıldığı çarşı. 30’dan fazla dükkanın sıralandığı dar bir han içerisindeki çarşıda el işçiliği ile üretilen halı, kilim, deri yelek gibi ürünler satılıyor.
Yöresel ürünlerin satıldığı Bedesten, Şanlıurfa’nın en hareketli kapalı çarşılarından. Geçmişte şehir surlarının dışında yer alan ve İpek Yolu’nu kullanarak kente gelen kervanların konaklaması için inşa edilen yapı, Türkiye’nin en büyük hanlarından biri.
5. ULUCAMİ
Şanlıurfa’nın Ulu Camii’ni diğer camilerden farklı kılan özelliği, başlangıçta Şaman dinine ait bir tapınak olarak kurulması. Hıristiyanlığın yayılmasıyla Süryani kilisesi olarak “Kızıl Kilise” adını almış. İslamiyet’in yayılmasıyla da cami haline getirilmiş.
Mermer sütunlarının kırmızı renginden dolayı Kızıl Kilise olarak da anılan yapı, 1170-1175 yılları arasında Ulu Cami’ye dönüştürüldü. Caminin minaresi Cumhuriyet döneminde eklenen saat ile saat kulesine dönüştürülen cami, bu özelliği ile şehrin tek saat kulesine de ev sahipliği yapıyor.
6. SELAHADDİN EYYUBİ CAMİ
Piskopos Nona tarafından 457’de yaptırılan Aziz Yuhannes Kilisesi’nin kalıntıları üzerine 900-1250 yılları arasında inşa edilen Selahaddin Eyyubi Cami, Urfa’nın en değerli kutsal yapılarından. Cami, kent merkezinde Vali Fuat Bey Caddesi üzerinde yer alıyor.
7. EYÜP PEYGAMBER TÜRBESİ
Eyüp Peygamber’in çile çektiği mağara, Eyüp Peygamber’in Makamı olarak anılıyor. Şanlıurfa şehir merkezinde yer alan mağara, MÖ 2,100 yılında Suriye’nin Desniye köyünde dünyaya gelen ve cüzzam hastalığı nedeniyle mağarada çile çeken Eyüp Peygamber’in şifalı su ile yıkanarak iyileştiğine inanılıyor.
8. MÜSLÜM GÜRSES MÜZESİ
Ünlü Sanatçı Müslüm Gürses’in doğum yeri olan ve 3 yaşına kadar yaşadığı Helfeti’de, sanatçı anısına 2013’te açılan Müslüm Gürses Müzik Müzesi, Mahmud Nedim Konağı içerisindeki bir bölümde kurulu. Müzede sanatçının kişisel eşyaları, kıyafetleri, kasetleri ve enstrümanları sergileniyor. Giriş ücretsiz.
9. ŞANLIURFA MÜZESİ
Türkiye‘nin son yıllarda inşa edilen en güzel müzelerinden biri olan Şanlıurfa Müzesi, eski arkeoloji müzesinin 12 katı büyüklüğünde, bölge ve şehrin tarihi geçmişine ışık tutuyor. 34 bin metrekarelik kapalı alanıyla Türkiye’nin en büyük müzesi burası.
Yaklaşık 10 bin eserin sergilendiği alanda Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Arkeopark ve Edessa Mozaik Müzesi yer alıyor. Şanlıurfa Müzesi’nin en önemli parçaları arasında insan boyutunda yapılmış dünyanın en eski heykeli olan Balıklıgöl Heykeli, Göbeklitepe D Tapınağı, Nevali Çori Tapınağının orijinali ve dünyanın en estetik mozaikleri bulunuyor.
Halepli Bahçe Mozaik Müzesi, Şanlıurfa Müzesi’nin de içerisinde bulunduğu müze kompleksinin bir parçası. Halepli Bahçe’de yapılan arkeolojik kazılarda bulunan Roma Dönemi mozaiklerin sergilendiği müzenin en önemli parçası mitolojide kadın savaşçı olarak geçen Amazonların tasvir edildiği tek mozaik.
Haleplibahçe’de Sakıp’ın Köşkü yöresel kahvaltılar için güzel bir yer. 1845’te yapılan bu tarihi ev ve yemyeşil bahçesi vaha gibi.
10. HARRAN
Şanlıurfa’ya 44 km uzaklıktaki Harran’da ise bambaşka bir mimari var. Akçakale ilçesinin bucağı Altınbaşak’ın merkezi olan Harran’ın geçmişi MÖ 2000 yıllarına dayanıyor. Şanlıurfa’nın en çok ziyaret edilen bölgelerinden olan Harran’ın geçmişte Ur şehrine bağlı bir ticaret merkezi olarak kurulduğu düşünülüyor.
Her biri külaha benzeyen ve bazıları 100 yaşını aşmış evlerinin yanı sıra Ulu Cami, kale, Şeyh Hayat el-Harrânî’nin türbesi Harran Ovası’nda yükseliyor. Kümbetli, kerpiçli evleriyle kendine has bir dokusu bulunan ilçe, Anadolu’nun ilk üniversitelerinden Abbasiler devrinde kurulmuş Harran Üniversitesine de ev sahipliği yapıyor. MÖ 2 binli yıllarda Harran’da kurulan Sin Tapınağında astroloji çalışmaları yapılıyordu.
11. ŞUAYB ANTİK ŞEHRİ
Şuayb Antik Kenti, Harran’a 45 km uzaklıkta, Roma Dönemi’ne ait kaya mezarları ile bölgenin en görkemli antik kentlerinden. Hz. Şuayb’ın bir dönem yaşadığına inanılan bölgedeki mağara, bu inançtan dolayı kutsal kabul ediliyor.
Yapıldığı dönemde Harran Ovası’nda yaşayan insanların tipik Roma evleri tarzındaki mimarisiyle dikkat çeken, antik kentin 18 km ilerisindeki Soğmatar Antik Şehri de mutlaka görülmesi gereken bir yer. Soğmatar, Abgar Krallığı döneminde tapınmak amacıyla kullanılan önemli bir kült merkeziydi.
12. GÖBEKLİTEPE
Arkeoloji dünyasının en büyük keşiflerinden biri olan Göbeklitepe, Şanlıurfa’ya 20 km uzaklıktaki Örencik Köyünde yer alıyor. Dünya tarihinin yeniden yazılmasına ve bu alanda yeni araştırmalar yapılmasına neden olan Göbeklitepe, 12 bin yıllık geçmişi ile “Tarihin sıfır noktası” olarak tanımlanıyor. Malta’daki dünyanın eski tapınaklarından Hypogeum Tapınağı’ndan 7 bin yıl, Mısır Piramitleri ve İngiltere’deki Stonehenge’ten neredeyse iki kat daha eski.
Göçebelikten yerleşik hayata geçerken, kentlerden önce tapınakların inşa edildiğinin kanıtı burası. Tapınma amaçlı törensel alanlara ait mimari kalıntılar, dikili taşlar ve üzerinde kabartmalı yabani hayvan ve bitki figürlerinin bulunduğu taşlar gün yüzüne çıkartılmış. Tapınakları inşa edenlerin kim oldukları hâlâ tam olarak bilinmiyor. Dünyanın bu en eski tapınağı UNESCO Mirası Listesinde yer alıyor. Urfa gezilecek yerler listesindeki en değerli yerlerden biri.